Begrijpend lezen op de basisschool

Waarom is begrijpend lezen zo moeilijk? De auteur omschrijft begrijpend lezen als het begrijpen van teksten die Quigley (2020) omschrijft als een serie complexe, met elkaar interacterende factoren zoals achtergrondkennis, woordenschat, gebruik van abstracte voorstellingen, zinslengte en syntaxis, verhaal- en tekststructuren, generieke elementen in de tekst en wel/niet ‘scaffolds’. In het boek legt Vernooy de voorwaarden uit voor begrijpend lezen: vloeiend kunnen lezen, de rol van taal, woordenschat en achtergrondkennis, metacognitief handelen en de rol van leesmotivatie.

Verklaringen voor de teruglopende resultaten van Nederlandse leerlingen zijn onvoldoende aandacht voor technisch lezen, zwak ontwikkeld begrijpend luisteren en de eenzijdige gerichtheid van de leesstrategieën. In het boek worden mogelijke oplossingen beschreven. Via ambitieuze instructie, effectieve schoolleiding, samenwerkende leraren, een ondersteunende omgeving en ouder- en buurtbetrokkenheid kan het leesniveau weer worden verhoogd. Het gaat dan zowel over verhalende als informatieve teksten. De rol en inbreng van leraren is belangrijk, aldus Vernooy: zij moeten duidelijke doelen stellen, heldere instructies geven, het nieuw geleerde laten toepassen en de transfer naar nieuwe situaties, laten oefenen en periodiek terugblikken, gestructureerde interacties met leerlingen vormgeven en feedback geven. Ten slotte wordt gewezen op het grote belang van aandacht voor leerlingen met begrijpend lezen.

De auteur reikt de belangrijkste opbrengsten over (begrijpend) lezen aan. Daarnaast verheldert hij de knelpunten en reikt hij nuttige oplossingen aan. Het boek laat zich niet zo makkelijk lezen vanwege de vele opsommingen. Het biedt wél een spiegel om hier als team echt werk van te maken.